Đá khô là gì? Công dụng và cách sử dụng đá khô an toàn trong cuộc sống

Có bao giờ bạn nghe nói đến đá khô, vậy đá khô là gì? Đá khô là một trong những nguyên liệu dùng để làm lạnh, bảo quản thực phẩm tươi sống, dùng trong y tế và rất nhiều lĩnh vực khác của cuộc sống. Vậy đá khô là gì, có công dụng và tính chất như thế nào, hãy cùng xem ngay bài viết bên dưới nhé!

Đá khô là gì? Đá khô là một trong những hình thức làm lạnh được phổ biến trong cuộc sống, công dụng đa dạng và sở hữu tính ứng dụng cao. Hiện nay nhiều người yêu thích sử dụng đá khô hơn đá lạnh vì chúng có mức giá không quá đắt.

Đá khô có độ lạnh rất sâu, khả năng giữ lạnh tốt nên có thể ngăn chặn sự hình thành của vi khuẩn, dùng cho bảo quản hạt giống, ngũ cốc, bột,... rất tốt.
 

Đá khô và phân loại đá khô trên thị trường

Đá khô là cái tên đang dần phổ biến với chúng ta, chúng ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày. Vậy đá khô là gì, chúng hình thành như thế nào và bao gồm các loại nào? Hãy tham khảo nội dung ngay bên dưới bài viết này nhé!
 

1.1. Giới thiệu tên gọi đá khô là gì?

Đá khô là dạng rắn hình thành từ cacbon dioxit, người Việt chúng ta hay có tên gọi khác như đá khói, đá khí, nước đá khô, băng khô,... Đá khô thường không nóng chảy khi ở áp suất thường mà sẽ thăng hoa trực tiếp ở dạng khí với mức nhiệt độ - 78.5 độ C.
 

Đá khô thường ứng dụng rộng rãi trên thị trường
 

Băng khô sẽ được dùng tương tự như một chất làm mát, dùng cho việc bảo quản thực phẩm, tạo khói cho các buổi tiệc cưới, đám hỏi,... Nhìn chung, đá khô có công dụng hữu ích và ứng dụng nhiều trong cuộc sống.
 

1.2. Lịch sử hình thành đá khô

Như chúng ta đã biết đá khô là các thuộc tính của CO2 rắn. Dạng carbon dioxide rắn này được phát hiện vào những năm đầu của thế kỷ XX.

Đá khô lần đầu tiên sản xuất vào năm 1920 tại Hoa Kỳ. Một công ty thương mại đã đăng ký nhãn hiệu với tên đá khô vào năm 1925 và từ đó ra đời tên gọi đá khô.

Vào năm 1925, một công ty ở New York đã sản xuất thành công đá khô và ứng dụng chúng để giữ cho kem không bị tan chảy.

Từ đó, đá khô cũng được phổ biến rộng rãi trong việc làm lạnh, làm đông thực phẩm từ giữa thế kỷ XX cho đến tận bây giờ.

Việc sản xuất đá khô cũng không quá nhiều thay đổi trong các thập kỷ qua, quá trình này cũng tương đối đơn giản khi sử dụng áp suất cao, làm lạnh khí carbon dioxide.

Sử dụng đá khô còn được người ta dùng để làm sạch nước, vận chuyển các mẫu vật của y tế, trong đó có cả trái tim, tay chân hoặc các mô dùng trong cấy ghép, phẫu thuật.
 

1.3. Thành phần cấu tạo đá khô

Đá khô CO2 là dạng hợp chất vô cơ, có công thức hoá học là CO2 ở thể rắn. Thành phần của chúng giống với khí CO2 ở ngoài không khí. Tuy nhiên, chúng khác ở thể tồn tại, một loại là dạng rắn và một loại là dạng khí.

Mỗi thể khác nhau sẽ có các tính chất vật lý, hoá học khác nhau. Phân tử bao gồm một nguyên tử Cacbon, liên kết cùng 2 nguyên tử oxi và không có sự cháy.
 

Đá khô là dạng hợp chất vô cơ, tồn tại dạng CO2 rắn
 

# Đặc tính của đá khô:

Đá khô bao gồm một số đặc tính cơ bản như tạo khói trắng khi tiếp xúc với nước, độ lạnh lên đến -78,5 độ C.

Công dụng đá khô dựa vào những đặc tính mà đá sử dụng trong đời sống như tạo khói sân khấu, làm tháp ly tại đám tiệc, bảo quản thi hài, thực phẩm, sửa móp méo của xe hơi, lành lạnh các chi tiết mát.
 

1.4. Phân loại các dạng đá khô thông dụng

Trên thị trường hiện nay, phổ biến nhất có lẽ là đá khô dạng khói khi có vô vàn ứng dụng thiết thực. Bên cạnh đó, việc xuất hiện thêm các loại đá khô dạng gel, dạng hộp cũng ngày càng đa dạng và phù hợp với mục đích sử dụng của khách hàng.
 

1.4.1. Đá khô CO2 - dạng đá khói

Đá khô CO2 còn có tên gọi là đá khói, nước đá khô, băng khô, CO2 rắn, đá khí,... Đây là một loại hoá chất khá cơ bản, được hình thành từ khí CO2 ở trạng thái rắn. Trên thế giới đá khô được biết đến từ khá lâu nhưng tại Việt Nam thì chỉ mới phổ biến khoảng 15 năm trở lại.
 

1.4.2. Đá khô dạng đá gel

Đối với dạng gel của đá khô sẽ bao gồm 2 bộ phận, đó là: lớp vỏ bên ngoài cùng phần dung dịch bên trong. Tại các nước phát triển, dạng đá gel này biết đến từ rất sớm, chúng như một sản phẩm thiết yếu trong cuộc sống.

Nhu cầu bảo quản thực phẩm, y tế ngày càng nâng cao, cùng với khí hậu nóng lên từng ngày nên đá khô dạng gel sẽ là sản phẩm giảm nhiệt tuyệt vời khi kết hợp cùng quạt hơi nước.

Đá khô dạng gel có cấu tạo phần vỏ bằng các nguyên liệu khác nhau, như túi nhựa PE hay bằng hộp nhựa. Với dạng bỏ bằng túi nhựa PE, thường có độ dẻo cao, được nén khá tốt cùng các chất liệu đảm bảo vệ sinh nên được dùng rộng rãi.

Đối với đá khô đựng trong hộp nhựa thì vỏ hộp làm bằng các hạt nhựa nhỏ li ti, có các tiêu chí đảm bảo đến thực phẩm. Nắp hộp được đóng chặt để tránh dung dịch tràn ra ngoài, cấu tạo lớp vỏ cũng khá dày và chịu được tác động lớn.
 

Quy trình sản xuất đá khô diễn ra như thế nào?

Quy trình sản xuất đá khô được tóm gọn như sau: CO2 dạng khí -> CO2 lỏng -> CO2 rắn tức là đá khô.

Công đoạn đầu tiên của quá trình này chính là thu gom khí CO2: được thực hiện tại các nhà máy sản xuất bia rượu, hóa chất, phân đạm, nấu gang thép,...

Trong đó, nguồn thu gom khí này là tại nhà máy hóa chất và phân đạm sẽ cao hơn cả. Đá khô lấy từ các nguồn này sẽ ít bị nhiễm các tạp chất và gây mùi, nhưng cũng vì thế mà giá thành sẽ cao hơn.
 

Đá khô thường sản xuất với quy trình gồm 3 bước đơn giản
 

Công đoạn thứ 2 đó là sau khi thu gom sẽ đưa qua hệ thống lọc bỏ tạp chất: hệ thống này sẽ tự động dừng đến khi lượng tạp chất ở trong khí đạt tỷ lệ dưới 0,1%. Sau đó, khí Co2 sẽ được nén ở dạng lỏng.

Công đoạn kết thúc quá trình nén: người ta sẽ cho CO2 ở dạng lỏng giãn nở nhanh, điều này làm cho một phần CO2 đóng băng và gọi là đá khô. Tuy nhiên, để thuận tiện nhất trong quá trình đóng gói và sử dụng đá khô CO2 cần được đưa qua khuôn để ép thành dạng khối hoặc dạng viên.
 

Công dụng của đá khô đối với cuộc sống hàng ngày

Sở hữu nhiều tính năng và công dụng tuyệt vời nên đá khô được sử dụng đa dạng trong đời sống. Bạn có thể bắt gặp người ta dùng đá khô để bảo quản thực phẩm trong siêu thị, dùng trong ngành y tế, trong công nghiệp và hơn cả là những buổi tiệc long trọng.
 

3.1. Đá khô dùng để bảo quản nguyên liệu thực phẩm

Đá khô được dùng để bảo quản rất nhiều loại thực phẩm, chẳng hạn như thực phẩm tươi sống, kem, sữa chua, thực phẩm đã chế biến, các loại vacxin và dược phẩm ngành y tế.

Đá khô có nhiệt độ cực kỳ lạnh, -78,5 độ C, khi thăng hoa sẽ gây ra hiện tượng khí CO2 rất lớn, tạo thành môi trường nhiệt độ âm sâu và không tồn tại vi khuẩn, giúp thực phẩm bảo quản lâu không bị hư hỏng.

Bên cạnh việc sử dụng tủ lạnh thông thường để bảo quản đồ ăn, hải sản,... thì có thể ứng dụng đá khô để hiệu quả hơn trong quá trình giữ đồ ăn tươi sạch, thơm ngon, lâu hư.
 

3.2. Đá khô ứng dụng tạo khói sân khấu, đám cưới

Đá khô còn gọi là đá khói, đặc tính là tạo ra những làn khói trắng khi gặp nước, được sử dụng làm tháp ly trong các tiệc cưới. Phong tục này bắt nguồn ở các quốc gia phương Tây và được du nhập vào Việt Nam, được nhiều người sử dụng trong các buổi tiệc.
 

Đá khô sử dụng đa dạng trong lĩnh vực y tế, công nghiệp
 

Đối với việc sử dụng đá khô cho tháp ly này thì thường rất ít, đối với trường hợp sử dụng ngay thì có thể dùng khoảng 2kg đá khô. Trong một số trường hợp, quý khách cần mua hoặc vận chuyển đi xa thì có thể cần 3kg cho thời gian lên đến 24h đồng hồ.
 

3.3. Đá khô để vệ sinh công nghiệp

Khi dùng trong vệ sinh công nghiệp người ta hay sử dụng đá sợi, được sản xuất từ đá khô. Bằng cách ép đá khô vào các máy ép thuỷ lực, chúng hình thành ở dạng sợi với đường kính 3mm, độ dài tuỳ biến.

Đá sợi được dùng bằng cách bắn trực tiếp lên bề mặt vật cần làm sạch, vận tốc cực kỳ lớn. Điều này nhằm mục đích phá vỡ lớp bụi bẩn bám dính trên bề mặt.

Vệ sinh công nghiệp bằng phương pháp này khá tiên tiến và đang được sử dụng nhiều. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn tồn tại một số khuyết điểm như gây ra tiếng ồn lớn, chi phí cao trong quá trình vận hành.
 

3.4. Đá khô sử dụng trong lĩnh vực y tế

Đối với một số trường hợp gia đình có tang nhưng chưa thể tổ chức mai táng thì có thể bảo quản thi hài bằng đá khô. Một số trường hợp đặc biệt cần bảo quản trong thời gian lên đến nhiều tuần thì đá khô vẫn sử dụng dễ dàng được.
 

Đá khô dùng để bảo quản thi hài, vacxin
 

Lượng đá khô cần thiết dùng trong bảo quản xác chết phụ thuộc ở môi trường bên ngoài, thời tiết nắng nóng thì cần từ 25-30kg/ngày, đối với thời tiết mát mẻ thì cần từ 20-25kg/ngày.

Trong trường hợp khách hàng cần bảo quản dài ngày thì có thể chia thành từng đợt nhỏ để bảo quản.

Bảo quản thi hài bằng đá cũng cần đảm bảo một số nguyên tắc như: không cho đá tiếp xúc trực tiếp với làn da, tập trung bảo quản phần bụng và ngực, không được bóc lớp báo ở bên ngoài viên đá.

Ngoài ra, trong ngày y tế còn sử dụng đá gel để bảo quản các loại vacxin và một số loại thuốc cần thiết. Với những trường hợp bị bong gân, đau lưng, bầm tím hay các chấn thương nhẹ, cũng có thể sử dụng đá gel như một sản phẩm hỗ trợ tốt cho các khách hàng giảm đau nhanh chóng.
 

3.5. Đá khô sử dụng trong quạt điều hoà, quạt hơi nước

Thông thường chúng ta hay sử dụng máy lạnh - điều hoà để phục vụ nhu cầu làm mát, thư giãn, nhất là trong mùa hè nóng bức. Tuy nhiên, còn có cách làm mát đơn giản, hiện đại khác là sử dụng quạt điều hoà, quạt hơi nước.

Trong các ứng dụng thực tế thì đá khô cũng được sử dụng trong quạt điều hòa, phun sương,... để làm mát không khí, chúng giúp cho quạt tạo ra những làn khí mát lạnh và nhiều hơn so với bình thường.

Tuy nhiên, chỉ sử dụng đá này với các dòng máy có tình năng dùng đá khô, không được lạm dụng chúng và sử dụng vì quạt mang hơi ẩm nhiều sẽ không tốt cho sức khỏe.
 

Cách sử dụng đá khô sao cho hiệu quả?

Cách sử dụng đá khô cũng khá đơn giản, bạn cần đảm bảo được rằng vùng tay mình không tiếp xúc với bề mặt đá khô để tránh hiện tưởng bỏng lạnh. Tốt hơn hết là bạn nên sử dụng găng tay, để đảm bảo sự an toàn trong quá trình làm việc.
 

Đá khô cần sử dụng hiệu quả để hạn chế nguy hiểm
 

Đối với các loại vật tư, vật liệu cần giữ lạnh thì sử dụng đá khô đóng xen kẽ với các loại hàng hoá này. Tốt hơn cả là phủ thêm một lớp đá khói dày ở bên dưới để tối ưu hơn trong việc giữ lạnh.

Đối với các loại hải sản, thực phẩm, đồ ăn đông lạnh,... bạn nên sử dụng đá CO2 để bảo quản, nên sử dụng thêm một lớp giấy báo hoặc túi bọc đồ ăn, ngăn việc thực phẩm tiếp xúc trực tiếp với đá khô.

Thời gian giữ lạnh và cách bảo quản đá khô

Thời gian giữ lạnh của đá khô phụ thuộc vào loại hàng hoá và lượng hàng hoá cần bảo quản. Bên cạnh đó, còn phụ thuộc vào lượng đá khô sử dụng cho mục đích giữ lạnh.

Thông thường, từ 3 - 4kg đá khô sẽ giữ lạnh được khoảng 20kg hoa quả, đựng trong thùng xốp và bảo quản 50 tiếng đồng hồ.

Bảo quản thi hài trong vòng 1 ngày sẽ cần khoảng 25kg đá khô.

Dùng để tạo hiệu ứng khói trong các buổi đám tiệc, lễ cưới cần khoảng 1 - 2kg đá khô.

Một số lưu ý khi sử dụng đá khô để tránh nguy hiểm

Như chúng ta đã biết, đá khô hiện nay còn được ưa chuộng hơn cả đá lạnh vì chúng không quá đắt mà lại giữ lạnh cực kỳ tốt. Chúng được ứng dụng trong cuộc sống rất rộng rãi, từ bảo quản thực phẩm đến y tế, công nghiệp,...

Mặc dù hữu ích là thế nhưng nếu bạn sử dụng, bảo quản không đúng cách có thể sẽ gặp nhiều tình huống nguy hiểm.

# Bỏng lạnh vì đá khô

Đá khô với nhiệt độ cực kỳ lạnh, chúng có thể gây bỏng da chỉ trong vài giây chạm phải. Khi cầm những viên đá này hãy cực kỳ thận trọng vì có thể chúng sẽ làm bỏng tay, hơn nữa là gây hoại tử, chết tế bào.
 

Lưu ý khi sử dụng đá khô để tránh nguy hiểm
 

# Đá khô có thể gây ngạt thở

Đá khô khi bốc hơi sẽ thành khí carbon dioxide, mặc dù chúng không độc hại nhưng có thể thay đổi tính chất hoá học ở không khí, như giảm nồng độ oxy trong không khí.

Chính điều này sẽ gây ra hiện tượng ngạt khí nếu ở trong khu vực không được thông gió tốt, nhất là không gian kín.

Ngoài ra, khi khí carbon dioxide lạnh và chìm xuống dưới sàn, nồng độ này tăng lên sẽ gây ra vấn đề sức khỏe cho vật nuôi, trẻ em, người cao tuổi. Nếu tình trạng này diễn ra lâu sẽ khiến nguy cơ tử vong tăng cao.

# Nguy cơ xảy ra nổ

Dùng không đúng cách loại đá khô này sẽ phát nổ. Đá khô không gây tự làm cháy nổ, nhưng nó tạo ra áp suất, chuyển từ trạng thái rắn sang khí.

Nếu đá khô đặt trong một thùng bịt quá kín, sẽ có nguy cơ vỡ thùng, bật tung nắp khi bạn có ý định mở nó ra.

Đá khô sẽ tạo ra tiếng nổ cực kỳ lớn, bắn ra thành từng mảnh, có thể làm tổn hại thính giác hoặc bị thương vì mảnh thùng găm vào da.

➥ Một số lưu ý quan trọng trong quá trình sử dụng đá khô:

● Không nên chạm tay trực tiếp vào đá khô, thay vào đó hãy dùng găng tay, kẹp,... Nếu chẳng may đá bị dính vào tay, tốt nhật bạn nên đổ nước nhiều để đá khô tự bong ra, tuyệt đối đừng cố gắng lấy đá ra khỏi tay vì có thể lột da, gây nguy hiểm.

● Không được ăn đá khô. Nếu bạn dùng đá khô để làm mát đồ uống thì cẩn thận không được ngậm mẫu đó này vào miệng, tuyệt đối không nuốt chúng bạn nhé.

● Sử dụng đá khô nơi thoáng khí, thông gió, rộng rãi.

● Để tránh hiện tượng cháy nổ, bạn không nên để đá khô trong chai lọ hoặc bịt quá kín. Tốt nhất nên bọc đá khô trong túi giấy, cho vào tủ lạnh hoặc thiết bị làm lạnh không bịt quá chặt chẽ. Cần bảo quản đá khô trong thùng xốp cách nhiệt, đặt ở nơi nhiệt độ thấp và tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào.
 

Kết luận

Như vậy, chúng ta vừa tìm hiểu về đá khô là gì, đá khô dùng bao lâu, ứng dụng như thế nào. Có thể đánh giá đây là loại vật liệu phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống với đa dạng ngành nghề.

Hiện nay cũng có rất nhiều công ty chuyên sản xuất và cung cấp đá khô, bạn có thể tham khảo và liên hệ trước khi mua để dùng đúng mục đích, hiệu quả tốt và đảm bảo an toàn. Đừng quên theo dõi 2momart để cùng cập nhật thêm các thông tin thú vị trong cuộc sống nhé!